Coraz więcej naszych dorosłych Pacjentów z ADHD opisuje nam momenty, w których „przestają działać” – czują, że emocje lub bodźce są tak silne, że tracą kontrolę nad sobą, albo wręcz przeciwnie – „zamykają się w sobie” i nie są w stanie reagować. Te stany mają swoją nazwę, określane są jako meltdown i shutdown – i choć nie są oficjalnymi diagnozami, to pojęcia te coraz częściej pojawiają się w kontekście ADHD u dorosłych i neuroróżnorodności.

W tym artykule wyjaśniam, czym dokładnie są meltdown i shutdown, jakie mogą mieć objawy oraz jakie techniki i formy terapii pomagają lepiej sobie z nimi radzić.

🔥 Czym jest meltdown w ADHD?

Meltdown to emocjonalne przeciążenie, w którym osoba z ADHD doświadcza intensywnej reakcji na nadmiar bodźców, stres lub frustrację. Nie jest to „wybuch złości”, jak często mylnie się to interpretuje, lecz reakcja układu nerwowego, który nie radzi sobie z dalszym przetwarzaniem informacji.

Objawy meltdownu u dorosłych z ADHD:

• nagły napad płaczu, krzyku lub złości,
• poczucie „eksplozji wewnętrznej” i utraty kontroli,
• fizyczne napięcie – drżenie, ucisk w klatce piersiowej, ból głowy,
• trudność w logicznym myśleniu i komunikowaniu się,
• chęć natychmiastowego wycofania się z sytuacji.

🧠 Przykład z życia:

Kasia, 34 lata, od rana była przeciążona – spóźniony autobus, głośny open space w pracy, kilka zadań naraz. Gdy szef poprosił ją o „jeszcze jedną drobną poprawkę”, poczuła, jak fala emocji przejmuje nad nią kontrolę. Zaczęła płakać, nie potrafiła nic powiedzieć – czuła, że zaraz „wybuchnie”.

❄️ Czym jest shutdown w ADHD?

Z kolei shutdown to przeciwna reakcja – zamiast „eksplozji”, pojawia się zamrożenie. To mechanizm obronny, w którym organizm reaguje na przeciążenie emocjonalne poprzez wycofanie się i „odcięcie”.

Objawy shutdownu u dorosłych z ADHD:

• uczucie pustki, braku energii, „odłączenia się”,
• trudność w mówieniu lub reagowaniu,
• unikanie kontaktu wzrokowego i interakcji z ludźmi,
• poczucie „zawieszenia” – jakby ciało i umysł przestały współpracować,
• czasem – odrętwienie emocjonalne i fizyczne.

🧠 Przykład z życia:

Michał, 29 lat, od kilku tygodni był pod dużym stresem. Po intensywnym dniu pracy miał spotkać się z przyjaciółmi, ale gdy nadszedł wieczór, nie był w stanie wstać z kanapy. Wpatrywał się w ścianę, czuł pustkę i miał wrażenie, że „nic już nie czuje”.

🧩 Dlaczego meltdown i shutdown pojawiają się u dorosłych z ADHD?

ADHD wiąże się z odmiennym sposobem funkcjonowania układu nerwowego – szczególnie w obszarach odpowiedzialnych za regulację emocji, przetwarzanie bodźców i kontrolę reakcji stresowych.
Dorośli z ADHD często przez lata uczą się maskować swoje trudności i funkcjonować ponad swoje zasoby. W efekcie dochodzi do przeciążenia sensorycznego i emocjonalnego, które może skutkować właśnie meltdownem lub shutdownem.

🔍 Ciekawostka z badań

Według badań opublikowanych w Journal of Psychiatric Research (2023) osoby dorosłe z ADHD wykazują nawet 3-krotnie wyższą reaktywność emocjonalną w porównaniu z osobami neurotypowymi. Co ciekawe, nasilenie reakcji meltdown lub shutdown często koreluje z długotrwałym stresem oraz brakiem snu – co oznacza, że dbanie o codzienną równowagę ma realne znaczenie dla funkcjonowania układu nerwowego.

🧠 Jak radzić sobie z meltdownem i shutdownem w ADHD?

1. Świadomość i obserwacja sygnałów ostrzegawczych

Rozpoznanie momentu, w którym zbliża się przeciążenie, to klucz. Warto zwrócić uwagę na:

• narastające napięcie w ciele,
• trudność w skupieniu,
• przyspieszone bicie serca,
• drażliwość lub poczucie „wszystkiego za dużo”.

2. Techniki samoregulacji

Pomocne mogą być:

• techniki oddechowe (np. 4-7-8),
• zimny okład lub kontakt z chłodną wodą,
• przestrzeń sensoryczna – ciche miejsce, przyciemnione światło, muzyka relaksacyjna,
• krótkie przerwy w pracy i ruch fizyczny, który rozładowuje napięcie,
• spanie pod kołdrą obciążeniową.

3. Terapia psychologiczna dla dorosłych z ADHD

Praca z psychologiem lub terapeutą pozwala lepiej zrozumieć mechanizmy, które prowadzą do przeciążenia emocjonalnego, i wypracować strategie regulacji emocji.
W terapii często wykorzystuje się elementy:

• terapii poznawczo-behawioralnej (CBT),
• terapii akceptacji i zaangażowania (ACT),
• psychoedukacji ADHD – pomagającej lepiej zrozumieć własne reakcje i potrzeby.

4. Wsparcie środowiskowe

Rozmowa z bliskimi o tym, czym są meltdown i shutdown, może zmniejszyć poczucie wstydu i izolacji. Warto też tworzyć środowisko pracy i życia dopasowane do własnych możliwości.

💬 Podsumowanie

Meltdown i shutdown to realne doświadczenia wielu dorosłych z ADHD – wynikające nie ze „słabości”, ale z przeciążenia układu nerwowego. Zrozumienie tych reakcji i nauczenie się rozpoznawać ich sygnały to pierwszy krok do większej równowagi emocjonalnej i dobrostanu.

👉 Jeśli doświadczasz przeciążenia emocjonalnego, trudności z koncentracją lub podejrzewasz u siebie ADHD, zapraszamy na diagnozę i terapię dorosłych z ADHD w Gabinecie Psychologicznym DOBRO w Gliwicach – pracujemy również online.
Zarezerwuj konsultację u Anny Filipowicz i zacznij odzyskiwać spokój krok po kroku.

ADHD u dorosłych, meltdown w ADHD, shutdown w ADHD, objawy meltdownu, objawy shutdownu, terapia ADHD Gliwice, psycholog ADHD Gliwice, dorosłe ADHD, przeciążenie emocjonalne ADHD, gabinet psychologiczny Gliwice, diagnoza ADHD online, neuroatypowość, regulacja emocji ADHD.